یکی از جرائمی که جامعه بشری از گذشته با آن درگیر است، سرقت می‌باشد. شاید برای شما یا اطرافیانتان اتفاق افتاده باشد که با این جرم مواجه شده باشید و در این موقعیت ممکن است گیج شوید و ندانید که چه کاری باید انجام دهید. سرقت جزء اعمالی است که در قانون جرم انگاری شده است. در ادمه به بحث مجازات و انواع سرقت می‌پردازیم و امید است که پاسخ سوال‌های خود را از ان استخراج کنید. آیا می‌دانید که سرقت انواع مختلفی دارد و مجازات آن در دفعات متعدد مختلف است؟

سرقت چیست ؟

سرقت در لغت به معنای دزدیدن؛ دزدی کردن؛ دزدی است.

طبق ماده267 قانون مجازات اسلامی: سرقت یعنی ربودن مال متعلق به غیر.

ربودن به معنای دست­‌درازی بر مال و منتقل کردن آن از جایی به جای دیگر می‌باشد. بنابراین سرقت فقط بر اموال منقول (قابل حمل) صدق می­‌کند. چیزی که ربوده می­‌شود باید مال باشد. (مال یعنی هر چیزی که ارزش اقتصادی داشته باشد و عرفا و شرعا قابل نقل و انتقال باشد)

تحقق جرم سرقت منوط بر این است که مالی که به سرقت رفته متعلق به فرد دیگری باشد ولی تصاحب مال بدون صاحب، سرقت محسوب نمی‌شود.

انواع سرقت

مهم‌ترین نوع سرقت عبارت است از:

1.سرقت حدی

سرقت حدی، سرقتی است که مجازات آن حدی باشد.                                  

حد، مجازاتی است که در شرع (منظور در قرآن) مشخص شده است و قانون نیز آن را عینا لازم الاجرا دانسته است.

طبق ماده 268 قانون مجازات اسلامی:

سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:

الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد. (ارزش مالی داشته باشد).

ب- مال مسروق در حرز باشد. (حرز جایی است که مال از دستبرد دور است)

پ- سارق هتک حرز کند. ( نقض غیر مجاز حرز است)

ت- سارق مال را از حرز خارج کند.

ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.

ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.

چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.

ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.

خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.

د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند.

ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.

ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.

ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق درنیاید.

ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب (غصبی) نباشد.

2.سرقت تعزیری

سرقتی است که مجازات آن توسط حکومت تعیین شده و در قانون مکتوب گشته است.

سرقتی که حتی یکی از شرایط سرقتی حدی را نداشته باشد، سرقت تعزیری است.

مطابق با ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی سرقتی که شرایط سرقت حدی را نداشته باشد و شرایط پنجگانه زیر را نیز داشته باشد تعزیری محسوب می‌شود:

1.اگر سرقت در شب اتفاق بیفتد.

2. اگر سارقین دو نفر و یا بیشتر باشند.

3. یک یا چند نفر از سارقین دارای سلاح ظاهر و یا مخفی باشد. سلاح می‌تواند انواع زیر باشد:

• انواع سلاح گرم مانند تفنگ و نارنجک
• انواع سلاح سرد مانند قمه، شمشیر، چاقو، پنجه بوکس و…
• انواع سلاح سرد جنگی مشتمل بر کارکردهای سنگری متدوال در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آن‌ها و سر نیزه‌های قابل نصب بر روی تفنگ
• انواع اسلحه شکاری مانند سلاح ساچمه زنی و تفنگ های مخصوص بی‌هوش ‌کردن جانداران و تفنگ‌های ویژه شکار حیوانات آبزی.

4.سارق مکان حرز را شکسته باشد.

5.سارق یا سارقان در هنگام سرقت کسی یا کسانی را آزار داده باشند و یا تهدید کرده باشند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جرایم تعزیری کلیک کنید.

اقسام سرقت حدی

1.سرقت با شرایط خاص 

در این نوع از سرقت، سرقت باید مخفیانه صورت بگیرد و صاحب مال نیز متوجه عمل ربودن مال نشود بنابراین سرقتی که با علم و اطلاع صاحب مال صورت بگیرد مستوجب مجازات حد نخواهد بود و ملاک مخفی بودن حد عرفی است. مال به وسیله سارق یا با همکاری شخص دیگری از حرز خارج شود.

سرقت در سال قحطی صورت نگیرد که اگر فردی برای تامین معاش خانواده خود مرتکب سرقت گردد، مستوجب حد نیست.

 2.راهزنی

راهزنی نوعی سرقت است که تعریف و مجازات آن با سرقت تفاوت دارد. راهزنان ممکن است محارب شناخته شوند و مجازات محاربه بر آن‌ها اعمال گردد که نوعی کیفر حدی به شمار می‌رود.

طبق ماده 282 قانون مجازات اسلامی: راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه‌ها شوند محاربند. بنابراین راهزنی عبارت است از گرفتن اموال مسافرین و عابرین در طرق (راه ها) و شوارع (جاده‌ها) ضمن غافلگیری و تهاجم مسلحانه.

اقسام سرقت تعزیری و مجازاتش

1.سرقت همراه با آزار یا اسلحه

طبق ماده‌ی ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی «هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه محكوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات جرح به حداكثر مجازات مذكور در این ماده محكوم می‌گردد.»

نکته اول: سرقت مقرون به آزار هرنوع عملی است که عرفا آزار و اذیت محسوب می شود و ضرورتی هم ندارد که جراحتی وارد شود.

نکته دوم: اگر حین سرقت مقرون به آزار جراحتی به فرد وارد شود، مجازات جراحت نیز بر سارق تحمیل می‌شود.

نکته سوم: تحقق سرقت مقرون به آزار منوط به این است که آزار در حین سرقت و قبل از خروج از صحنه سرقت، رخ داده باشد و اگر سارق پس از خاتمه سرقت و در حال فرار در کوچه یا خیابان، با کسی درگیر شود، سرقت از نوع عادی خواهد بود و البته مجازات دیگری نیز به‌طور جداگانه تعیین خواهد شد.

نکته چهارم: در تحقق سرقت مقرون به آزار، تفاوتی ندارد که آزار و اذیت نسبت به شخص صاحب مال صورت گرفته باشد یا نسبت به شخص دیگری مانند نگهبان.

2.سرقت همراه با شروط پنج گانه:

چنین سرقتی مستوجب پنج تا بیست سال حبس و تا 74 ضربه شلاق است:

1. وقوع جرم در شب
2. سارقین چند نفر باشند یعنی دو نفر و بیشتر
3. مسلح باشند
4. هتک حرز کنند یا از لباس مستخدم دولت سوء استفاده کرده و یا در محل مسکونی جرم را انجام دهند.
5. وقوع آزار یا تهدید حین جرم

3.سرقت مسلحانه گروهی درشب:

در این نوع سرقت چند نفر جمع می‌شوند و تشکیل گروه می‌دهند و عملیات سرقت را انجام می‌دهند و همین عامل باعث مختل شدن حس امنیت در جامعه می‌گردد. طبق ماده‌ی ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی:هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یابیشتر باشند و لااقل یك نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، سارقان به تحمل از پنج تا پانزده سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌شوند. فرقی ندارد که اسلحه مورد استفاده سارقان، سرد باشد یا گرم، و صرف حمل سلاح کافی است.

در این نوع از سرقت، احتمال دارد که عمل سارق حامل سلاح، از مصادیق محاربه محسوب شود که در این صورت، مجازات او اعدام خواهد بود.

توصیه می کنیم مقاله جرایم منافی عفت را مطالعه نمایید.

4.مجازات سرقت از مناطق حادثه دیده

اگر مجازات سرقت از مناطق حادثه دیده مثل مناطق سیل زده ، زلزله زده ، جنگی ، آتش سوزی یا در محل تصادف رانندگی صورت گرفته باشد مرتکب به مجازات حبس از سه تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود. البته این در صورتی است که سرقت مشمول سرقت حدی نباشد .

5.کیف قاپی و جیب بری

طبق ماده 657 قانون مجازات ، هرکس مرتکب ربودن مال دیگری از طریق کیف زنی و جیب بری و امثال آن شود به حبس از یک تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

مجازات سرقت حدی

مجازات سرقت حدی برای بار اول

اگر سارق برای بار اول مرتکب جرم سرقت حدی شود مجازات او قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است. قطع انگشتان به گونه‌ای است که انگشت شست و کف دست باقی بماند. در صورتی که سارق دست راست نداشته باشد، بر حسب مورد قاضی برای او یکی از مجازات‌های تعزیری را در نظر خواهد گرفت.

مجازات سرقت حدی برای بار دوم

اگر سارق یک بار مرتکب جرم سرقت حدی شود و مجازات هم گردد و بار دیگر مرتکب جرم سرقت حدی شود مجازاتش متفاوت خواهد بود. طبق قانون مجازات سارق در مرتبه دوم ارتکاب سرقت حدی قطع پای چپ از پایین برآمدگی است به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

مانند مجازات سرقت حدی برای بار اول، اگر سارق پای چپ نداشته باشد، بر حسب مورد قاضی برای او یکی از مجازات‌های تعزیری را در نظر خواهد گرفت .

مجازات سرقت حدی برای بار سوم

اگر دست راست سارق برای بار اول و دست چپ سارق برای بار دوم ارتکاب جرم سرقت حدی ، قطع شود ، به مجازات سرقت حدی برای بار سوم محکوم خواهد شد . مجازات سرقت حدی برای مرتبه سوم ، حبس ابد است . البته در شرایطی امکان عفو متهم هست . در صورتی که مرتکب در طول حبس توبه کند و مقام رهبری نیز آزادی او را مصلحت بداند و با عفو او موافقت کند ، سارق از حبس آزاد خواهد شد . هم چنین مقام رهبری می تواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل کند .

مجازات سرقت حدی برای بار چهارم

اگر سارق برای بار چهارم نیز اقدام به سرقت حدی کند ، مجازات او اعدام خواهد بود . حتی اگر این سرقت را در زندان انجام دهد باز هم به اعدام محکوم خواهد شد.

توصیه می کنیم مقاله انواع حکم دادگاه را مطالعه نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مجازات انواع سرقت ، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مجازات انواع سرقت پاسخ دهند .