آیا می‌دانید به چه اسنادی در وجه حامل گفته می‌شود؟ آیا مقررات مربوط به آن را می‌دانید؟ در ادامه به بررسی این اسناد و مقررات حاکم بر آن و همچنین به توضیح مفقود شدن آن می‌پردازیم. قانون تجارت تعریف دقیقی از این اسناد ارائه نکرده است ولی اسناد در وجه حامل عبارتند از نوشته‌ای که به موجب آن امضا کننده متعهد می‌شود در وعده معین، مبلغ معینی را به دارنده سند پرداخت کند. رایج‌ترین سند در وجه حامل چک‌های در وجه حاملند، اما به چک محدود نمی‌گردند. برای آشنایی با قوانین مربوط به چک کلیک کنید.

تعریف در وجه حامل

این اسناد یا در زمینه تجاری و یا در زمینه مدنی صادر می‌شوند. این موضوع هم با توجه به اینکه سند برای امور تجاری صادر شده باشد یا برای امور مدنی مشخص می‌شود.
سند در وجه حاملی را که تجار صادر می‌کنند تجارتی است. البته این مورد یک استثناء هم دارد و آن این است که ثابت شود سند مربوط به امور تجارتی نیست. برای آشنایی با قوانین مربوط به اسناد تجاری کلیک کنید.

مقررات مربوط به سند در وجه حامل

اثبات مالکیت سند

طبق ماده ۳۲۰ قانون تجارت، دارنده هر سند در وجه حامل مالک است و حق مطالبه وجه آن را داراست مگر در صورت اثبات خلاف آن… .
این ماده به این معناست که سند در وجه حامل، مانند اسناد تجاری دیگر، به خودی خود نماینده طلب است و دارنده‌ای که آن را در دست دارد، نیاز به اثبات وجود طلب به طریق دیگر ندارد و هرگاه شخص دیگری مدعی مالکیت سند باشد، باید خلاف آن را اثبات کند.

موعد پرداخت

پرداخت وجه سند باید در سر وعده باشد. یعنی موعدی که در خود سند برای پرداخت تعیین گشته است.

نقل و انتقال سند در وجه حامل

سند در وجه حامل از طریق قبض و اقباض منتقل می‌گردد و دارنده این سند حق دارد هنگام وعده وجه آن را از متعهد دریافت کند و متعهد نمی‌تواند به موجب ایراداتی که می‌توانست آن‌ها را علیه دارندگان قبلی مطرح کند، از پرداخت وجه سند به دارنده فعلی خودداری کند.

مفقود شدن سند در وجه حامل

گاهی اوقات ممکن است که سند در وجه حامل گم شود. قانون گذار برای جلوگیری از تضییع حقوق مالک واقعی سند مقرراتی را وضع کرده است.

الف – اسناد در وجه حامل دارای کوپن

این اسناد به دلیل اینکه در فواصل مختلف امکان پرداخت بهره به دارنده را داشته باشند، به همراه کوپن در اختیار دارنده قرار می‌گیرند.

مفقودی

طبق ماده ۳۲۲ قانون تجارت در صورت مفقودی سند در وجه حامل دارای کوپن (که این کوپن‌ها سند دریافت منفعت برای دارنده است) دارنده واقعی می‌تواند بطلان آن‌ها را از دادگاه تقاضا نماید.
بنابراین قانون گذار به مالک اجازه داده در صورت مفقود شدن ابطال آن‌ها را درخواست کند.

پیگیری دعوای ابطال سند مفقود شده

در محکمه خواهان باید با دلایل محکمه پسند تعلق اسناد به خود و همچنین مفقودی آن‌ها را اثبات کند. چنانچه صرفا برگه‌های کوپن مفقود شده باشد ارائه خود سند اصلی کفایت می‌کند.

مرحله اعلان در جراید

اگر دادگاه دلایل را پذیرفت و مالکیت خواهان بر اسناد مفقودی ثابت شد، محکمه دستور اعلان در جراید را می‌دهد تا به دارنده فعلی سند اخطار دهند. اگر از تاریخ انتشار اولین اعلان تا سه سال سند ابراز نشود دادگاه حکم به ابطال آن صادر می‌نماید.
این اخطار طبق ماده ۳۲۷ قانون تجارت باید سه دفعه در روزنامه رسمی منتشر شود.

سرانجام دعوا

طبق ماده ۳۲۸ قانون تجارت اگر پس از اعلان در روزنامه رسمی، سند مفقود ابراز شود، دادگاه به مدعی مهلت مناسبی داده، به او اخطار می‌کند که چنانچه تا پایان مهلت، دعوی خود را تعقیب و دلایلش را ارائه نکند، محکوم خواهد شد و سند به ابراز کننده آن مسترد خواهد گردید.
و در ماده ۳۲۹ قانون تجارت آمده که اگر در ظرف مدت مقرر در ماده ۳۲۴ و اعلان شده سند ابراز نشود، دادگاه آن را باطل اعلام خواهد کرد.
ابطال سند هم به وسیله درج در روزنامه رسمی و هر وسیله دیگری که دادگاه مقتضی بداند، به اطلاع عموم خواهد رسید.
پس از صدور حکم ابطال مدعی حق دارد صدور سند جدید را تقاضا کند اگر کوپن‌ها حال شده باشند وی حق مطالبه مبلغ آن را نیز خواهد داشت.

ب – اسناد دیگر در وجه حامل

طبق ماده ۳۳۲ قانون تجارت هر گاه سند گم شده از اسناد نام‌برده در ماده ۳۲۲ نباشد:
محمکه در صورت محق بودن مدعی، به تاریخ پرداخت سند می‌نگرد. اگر حال باشد دستور پرداخت آن را در صندوق دادگستری می‌دهد. اگر موعد‌دار باشد و موعد آن نیز رسیده باشد همین دستور را خواهد داد. پیشنهاد می‌شود مقالات مربوط به برات چیست و سفته چیست را هم بخوانید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اسناد در وجه حامل، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اسناد در وجه حامل پاسخ دهند.